Phân tích cấu trúc đề thi ĐH, CĐ môn Vật lí (phần 1) - Bí kíp thi đại học Môn Lí

Lại một mùa thi nữa đến gần, nhằm chuẩn bị cho các em tốt nhất cho những thời khắc quan trọng, thầy viết bài này với mong muốn chia sẻ kinh nghiệm ra đề thi, hướng dẫn học sinh luyện thi đại học, và những khúc mắc xung quanh vấn đề “đề thi có thể sẽ như thế nào?"

 Trước khi đi vào phân tích xem đề thi đại học (ĐH) năm tới có thể sẽ như thế nào, chứa đựng nội dung gì thì chúng ta cần nhìn lại cấu trúc của đề thi tuyển sinh ĐH gần nhất, năm 2011.

Đề thi Đại học các môn trắc nghiệm Vật lí và Hóa học có cùng một cấu trúc: đề thi gồm 60 câu tất cả, yêu cầu học sinh chỉ được làm 50 câu; trong đó có 40 câu phần chung; 20 câu phần riêng chia đều cho hai chương trình Chuẩn và Nâng cao.

Với đại đa số học sinh hiện tại đều chọn chương trình Chuẩn để học và ôn thi, khóa Luyện thi ĐH thầy cũng lựa chọn chương trình Chuẩn để giảng dạy.

I. CẤU TRÚC ĐỀ THI TUYỂN SINH ĐẠI HỌC NĂM 2011

Đề thi tuyển sinh Đại học năm 2011 được phân bố như sau

• Dao động cơ học: (9 câu)

Đề thi tập trung vào các phần chính: bài toán thời gian trong dao động, sử dụng hệ thức độc lập, con lắc lò xo, con lắc đơn ảnh hưởng bởi lực quán tính, tổng hợp dao động điều hòa (tính năng lượng dao động thông qua phương trình tổng hợp), và đặc biệt là một câu hỏi nâng  cao để phân loại học sinh.

• Sóng cơ học: (5 câu)

Sóng cơ học là một phần hay và có thể khai thác được rất nhiều dạng bài toán mới lạ.
Đề thi chỉ khai thác ba mảng kiến thức chính là giao thoa sóng, song dừng, sóng âm và 1-2 câu hỏi lí thuyết chung về sóng cơ. Nói chung các câu hỏi thuộc phần này ở đề thi đều tương đối dễ thở.

• Điện xoay chiều: (11 câu)

Phần điện là một trong những phần kiến thức nhiều học sinh cảm thấy khó khi bước vào phòng thi. Để làm tốt điện xoay chiều đòi hỏi học sinh phải hội tụ được nhiều yếu tố: tư duy, trí nhớ tốt và đặc biệt là khả năng giải toán nhanh nhẹn. Trong hai năm trở lại đây đề thi phần điện đều tương đối dài, có câu hỏi tận 7-8 dòng khiến học sinh đọc xong đã hoa mắt chứ chưa nói đến cần thêm thời gian để hiểu dữ kiện đề bài cho.

Những mảng kiến thức chính mà đề thi đã khai thác trong năm 2011: mạch điện xoay chiều chỉ có một phần tử, mạch điện RLC tổng quát, tính toán liên quan đến công suất và hệ số công suất, bài toán cực trị tổng hợp và bài toán về máy biến áp.

Cái khó nói chung trong điện xoay chiều thường là đề bài dài và các dữ kiện có liên quan chặt chẽ với nhau, chỉ cần không hiểu được một dữ kiện mà đề bài cho khai thác ở điểm nào thì thật khó có thể làm được bài toán đó.

Ngay cả những câu hỏi lí thuyết thuộc phần này cũng đòi hỏi tư duy và khả năng suy luận logic.

• Dao động điện từ: (5 câu)

Trong đề thi năm 2011 có 5 câu về dao động điện từ thì có đến 4 câu là bài tập. Với nhiều học sinh thì đó thực sự là may mắn vì những câu hỏi thuộc chương này đều không quá khó khăn, có chăng là việc bấm máy tính và quy đổi đơn vị cẩn thận một chút.

• Sóng ánh sáng: (7 câu)

Nếu so sánh với phân bố chương trình học thì nội dung đề thi của chương này không được chuẩn lắm. Đề thi có 2 câu về hiện tượng tán sắc ánh sáng (trong đó có một câu thuần về tán sắc theo lí thuyết được học, một câu có kết hợp với hiện tượng khúc xạ ánh sáng ở  chương trình lớp 11); 3 câu về thí nghiệm I-âng trong giao thoa sáng (1 câu hỏi lí thuyết và hai câu bài tập: trong đó một bài tập về trùng vân và một bài tập về dịch chuyển màn); 2 câu hỏi lí thuyết về tia hồng ngoại, tử ngoại và tia X.

Như vậy các chúng ta thấy ngay đề thi không đả động gì đến máy quang phổ và các loại quang phổ. Đó có lẽ là một kẽ hở để các thí sinh năm 2012 nắm được tủ chăng?

• Lượng tử  ánh sáng: (6 câu)

Đề thi gồm 4 câu bài tập và 2 câu hỏi lí thuyết. Mặc dù có 4 bài tập nhưng các bài tập đều ở mức trung bình. 4 bài tập thuộc các mảng: quang điện ngoài (chỉ dùng định luật I để giải), sự phát quang; và hai bài tập về mẫu nguyên tử Bohr. Hai câu hỏi lí thuyết về quang điện trong và quang điện ngoài.

Như vậy, quan sát đề thi và nội dung trong sách giáo khoa chúng ta dễ dàng nhận ra ngay form đề thi cho chương này là quang điện ngoài (1 lí thuyết, 1 bài tập), quang điện trong (lí thuyết), sự phát quang (có thể lí thuyết và bài tập đều được), và mẫu nguyên tử Bohr (thường là 2 câu). Và so với chương trình học thì  còn một ít kiến thức nữa thuộc về Laze, thầy mong các em hãy lưu ý.

• Vật lí hạt nhân, vi mô: (7 câu)

Nội dung đề thi gồm 5 câu thuộc mảng kiến thức về hạt nhân và hai câu hỏi về vi mô.

Các câu hỏi về hạt nhân xoay quanh các mảng kiến thức: cấu tạo, năng lượng liên kết hạt nhân (1 câu); phóng xạ (1 câu); phản ứng hạt nhân (2 câu); thuyết tương đối (1 câu).

Hai câu hỏi của phần vi mô đều rơi vào phần hệ mặt trời.

Qua việc nhìn lại đề thi của năm 2011 phần nào đã giúp chúng ta mường tượng ra đề thi năm 2012 như thế nào rồi. Tuy nhiên, có một điểm mới trong kì thi năm nay (và có thể là tin vui với các em), đó là đề thi đã được thu hẹp lại. Tức là Bộ giáo dục đã cắt giảm đi một số phần không cần thiết, và do đó giúp học sinh ôn thi hiệu quả hơn.

Tuy nhiên cái gì cũng có mặt lợi, hại của riêng nó. Thu hẹp lại thì những phần khác sẽ được tăng lên, và hỏi sâu hơn nên độ khó ắt hẳn là làm nhiều người giật mình đó.

II. MỘT SỐ NỘI DUNG GIẢM TẢI TRONG KÌ THI TUYỂN SINH ĐẠI HỌC NĂM 2012 

• Dao động cơ: Bài toán về con lắc đơn sẽ không sử dụng đến công thức tính vận tốc  

• Điện xoay chiều:

+ Bỏ đi phần kiến thức liên quan đến các cách mắc mạch ba pha hình sao và hình tam giác đồng nghĩa với việc loại bỏ những bài toán dùng công thức ...
+ Phần động cơ không đồng bộ chỉ cần nhớ duy nhất định nghĩa động cơ không đồng bộ ba và đặc điểm của động cơ (tốc độ góc của khung dây nhỏ hơn tốc độ góc của từ trường quay).

• Mạch dao động điện từ: Bỏ đi phần thuyết điện từ của Max-oen, hai giả thuyết của max-oen thì chỉ nắm được giả thuyết về từ trường biến thiên.

• Lượng tử ánh sáng: Chỉ yêu cầu học sinh nắm được định nghĩa Laze và các đặc điểm của laze (có 4 đặc điểm).

• Từ vi mô đến vĩ mô: Bỏ hoàn toàn.

Xem tiếp: Phân tích cấu trúc đề thi ĐH, CĐ môn Vật lí (phần 2) 

Nguồn Bí kíp thi đại học

Thầy Đặng Việt Hùng - giáo viên hiện đang giảng dạy tại Hocmai.vn