Một trong những bất ngờ
đối với dân 12 năm nay là sự xuất hiện của cả Lịch sử và Địa lí trong kỳ
thi tốt nghiệp. Chính điều này đã khiến cho không ít bạn, nhất là các bạn theo
khối A lo lắng “học làm sao nổi?”.
Bạn Nguyễn Thị Châu Loan, hai năm liền đạt giải nhì quốc gia môn
Địa lí, cựu học sinh Chuyên Hùng Vương Phú Thọ, cử nhân lớp chất lượng cao khoa
Địa – ĐHSP Hà Nội sẽ chia sẻ với các bạn kinh nghiệm học và thi môn Địa.
Cấu trúc hình xương cá
Để có thể nắm được những kiến thức cơ bản của môn Địa thì trước
hết các bạn cần nắm được một sơ đồ cấu trúc dạng xương cá. Chúng ta có ba phần
chính là: Địa lí tự nhiên và dân cư; Địa lí các ngành kinh tế và Địa lí vùng
kinh tế. Trong mỗi phần này lại chia ra từng bài, trong từng bài lại có từng ý
lớn. Như vậy, sau khi đã có được khung của toàn chương trình, các bạn đã có
được một hình dung về những nội dung cơ bản mà mình cần ôn tập để “đắp thịt”
vào.
Một đặc điểm của bài thi môn Địa là các ý lớn, ý nhỏ được trình
bày một cách rõ ràng, mạch lạc theo các đề mục 1,2,3... hoặc a,b,c... Do đó,
các bạn học sinh cần nắm được ý chính trong mỗi phần, mỗi câu để từ đó triển
khai ra. Ví dụ: đặc điểm của đất nước có nhiều đồi núi có ba hay bốn đặc điểm
nhỏ (ý lớn). Từ các ý này, các bạn tiếp tục triển khai theo ý hiểu và đưa các
dẫn chứng vào.
Trước khi làm bài thi, các bạn cần gạch sẵn ra giấy nháp những ý
lớn này để tránh bỏ sót trong quá trình làm bài. Các ý lớn cần đặt ở đầu
đoạn để giúp cho bài viết mạch lạc, dễ
triển khai và thuận lợi cho người chấm. Đối với bài Địa lí (ngay cả với Lịch sử
và Văn) thì một câu trả lời tốt trước hết phải đủ ý.
Về mặt số liệu, các bạn không cần thiết phải nhớ tuyệt đối số
liệu nhưng cần nhớ chính xác một cách tương đối. Ví dụ, diện tích phần đất liền
nước ta là 329.247 km2, nếu các bạn không nhớ được chính xác thì có thể nói
diện tích đất liền nước ta là hơn 329.000 km2 hay gần 330.000 km2. Tất nhiên,
điều này không đồng nghĩa với những sai lệch quá lớn không chấp nhận được.
Các bạn cũng không nhất thiết phải nhớ hết cả một dãy số liệu
quá dài nhưng nhất thiết phải nhớ được những số liệu cơ bản làm dẫn chứng cho
bài viết. Ví dụ: dẫn chứng về tốc độ gia tăng dân số nước ta thì cần nắm được
những mốc quan trọng, thường là đầu – cuối hoặc những năm có sự biến động lớn
như tăng, giảm đột ngột....
Sử dụng Atlat như thế nào?
Một trong những lợi thế quan trọng của học sinh thi tốt nghiệp
so với thi đại học là được mang Atlat Địa lí Việt Nam vào phòng thi. Thế nhưng,
rất nhiều bạn chưa có kỹ năng đọc bản đồ hoặc không biết sử dụng Atlat khiến
cho trong nhiều trường hợp có Atlat mà trở nên “vô dụng”.
Để có thể khai thác tốt Atlat thì trước hết các bạn cần nắm được
nội dung của bản đồ, xem trang này có những đối tượng Địa lí nào? Ngoài bản đồ
chính có biểu đồ, sơ đồ gì không? Nắm vững bảng ký hiệu nằm ở trang bìa. Xem
trong bảng chú thích: các nội dung mình cần tìm được kí hiệu như thế nào? Các
màu sắc, các biểu đồ trên bản đồ, các kí hiệu... nó có ý nghĩa gì trên bản đồ
đó?
Thực ra, theo kinh nghiệm thì các bạn chỉ nên dùng Atlat như là
một phương tiện làm dẫn chứng. Điều quan trọng trước hết là các bạn phải nắm
được kiến thức cơ bản, hay dàn ý lớn từ đó lấy dẫn chứng ở Atlat vào bài viết.
Đây cũng là một phương pháp rất hữu ích để các bạn có thể học nhanh bài Địa lí
(nhớ hình ảnh nhanh hơn nhớ chữ viết).
Cụ thể, ví dụ khi học về vị trí Địa lí, phạm vi lãnh thổ các bạn
có thể mở trang vị trí Địa lí. Kết hợp những kiến thức trong sách giáo khoa với
hình ảnh trên bản đồ sẽ giúp các bạn nhớ bài tốt hơn và nắm được cốt lõi của
vấn đề. Các bạn nhìn thấy ngay trên bản đồ là nước ta tiếp giáp với những nước
nào? Ở phía nào? có các quần đảo nào....
Bên cạnh đó, các bạn cũng có thể sử dụng Atlat như một nguồn số
liệu (thay vì phải nhớ rất nhiều số liệu từ sách giáo khao). Ví dụ, số liệu về
dân số Việt Nam qua các năm hay tên của các đô thị, các trung tâm công nghiệp,
các bãi biển du lịch...
Nếu có từ “thể hiện cơ cấu” thì các bạn nên nghĩ tới biểu đồ
tròn và biểu đồ miền (dưới ba năm là biểu đồ tròn, trên ba năm là biểu đồ miền)
Làm sao để nhận dạng đúng biểu đồ
Các bài thực hành vẽ biểu đồ như biểu đồ cột, biểu đồ tròn, biểu
đồ đường, biểu đồ miền là dạng bài thực hành mà chúng ta rất dễ “kiếm” điểm
nhưng điều quan trọng nhất mà các bạn học sinh 12 gặp phải đó là “làm sao để
nhận dạng đúng bản đồ”?
Một mẹo nhỏ cho các bạn là: trong yêu cầu vẽ biểu đồ (ý thứ
nhất) thường đã có gợi mở về dạng biểu đồ. Nếu có từ “thể hiện cơ cấu” thì các
bạn nên nghĩ tới biểu đồ tròn và biểu đồ miền (dưới ba năm là biểu đồ tròn,
trên ba năm là biểu đồ miền). Nếu có từ “diễn biến” hay “tốc độ tăng trưởng”
thì các bạn nên nghĩ đến biểu đồ đường.
Để có thể đạt điểm tuyệt đối trong bài thực hành vẽ biểu đồ, các
bạn cần bảo đảm đầy đủ các yếu tố như: tên đơn vị trên trục tung (nghìn người,
nghìn ha...); bảng chú thích; tên biểu đồ (Biểu đồ thể hiện....).
Nhật xét biểu đồ cần căn cứ vào biểu đồ đã vẽ, các số liệu đã
tính toán. Cần nhận xét chung (nhìn tổng quát, diễn biến của toàn bộ số liệu)
trước khi nhận xét từng đối tượng cụ thể. Trong quá trình nhận xét cần chỉ rõ
xem đại lượng đó tăng hay giảm? Các đại lượng đầu cuối. Đối với một giai đoạn
nhiều năm có thể chia thành từng giai đoạn để nhận xét. Chú ý các thời điểm có
sự diễn biến đột ngột của đối tượng. Giải thích cần vận dụng tổng hợp các nhân
tố (tự nhiên, xã hội) để giải thích cho vấn đề.
Trên đây, là những kinh nghiệm học và thi môn Địa lí hết sức cơ
bản nhưng nó không phải là cẩm nang để áp dụng cho tất cả mọi đối tượng. Các
bạn cần có cách thức vận dụng sao cho hợp lý và linh hoạt cho mỗi đề thi để đạt
được kết quả cao nhất.
Theo PLXH
Đăng nhận xét