Luyện thi đại học môn Văn: So sánh sự giống nhau và khác
nhau cơ bản của hai tác phẩm "Rừng xà nu" của
Nguyễn Trung Thành và "Những đứa
con trong gia đình" của Nguyễn
Thi.
Mở bài 1:
"Rừng xà nu" của Nguyễn Trung Thành và "Những đứa con trong gia đình"
của Nguyễn Thi đều là hai tác phẩm xuất sắc viết về đề tài chiến tranh cách mạng
ở miền Nam vào những năm 60 thế kỷ trước. Cả hai tác phẩm đều xứng đáng là bản
anh hùng ca ca ngợi những con người miền Nam anh hùng, bất khuất, căm thù giặc
cháy bỏng, yêu quê hương đất nước thiết tha, thủy chung tình nghĩa sắt son với
cách mạng, kháng chiến. Tuy nhiên hai tác phẩm đã có những vẻ đẹp riêng mang đậm
hương vị của mỗi miền đất và mang dấu ấn tài năng của mỗi tác giả.
Mở bài 2:
"Rừng xà nu" của Nguyễn Trung Thành và "Những đứa con trong gia đình"
của Nguyễn Thi xứng đáng được xem là hai bông hoa đẹp bừng nở trên mảnh đất miền
Nam
cháy đỏ lửa căm thù quân xâm lược và xanh ngời một niềm tin chiến thắng. Cùng
viết về đề tài chiến tranh cách mạng, ra đời vào những năm 60 của thế kỷ trước,
một tác phẩm là bông hoa rừng của Tây Nguyên hùng vĩ, một tác phẩm là bông hoa
hồng của đồng bằng Nam bộ cho đến nay vẫn toả ngát hương thơm trong tâm hồn hàng
triệu độc giả chúng ta.
Thân bài:
A. Những điểm giống nhau
1.
Cả hai tác phẩm đều
là những bản anh hùng ca hào hùng, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng của những con người
miền Nam "Kiêu hãnh trên tuyến đầu
chống Mỹ", miền Nam "anh dũng tuyệt vời", miền Nam "Trong lửa
đạn sáng ngời" (Tố Hữu). Đó là những con người kiên cường, bất khuất,
căm thù giặc ngùn ngụt và yêu quê hương tha thiết, giàu tình nghĩa, thủy chung
son sắt với gia đình, với cách mạng và nguyện sống chết cho quê hương
2.
Hai tác phẩm đều là
truyện ngắn rất thành công của mỗi tác giả, được viết ra khi tài năng của họ đã
đạt đến độ chín muồi
3.
Bằng tài năng nghệ
thuật đặc sắc, bằng vốn hiểu biết sâu rộng và tinh tế về con người Tây Nguyên,
con người Nam bộ kiên cường mà giàu tình nghĩa, Nguyễn Trung Thành và Nguyễn
Thi đã tạo dựng được những nhân vật điển hình, những anh hùng tiêu biểu cho con
người miền Nam nói riêng, con người Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến
chống Mỹ sôi nổi, quyết liệt, đầy gian khổ hy sinh mà rất đỗi vui tươi hào hùng
B. Những điểm khác nhau cơ bản
Tuy nhiên do tài năng, cá tính,
phong cách nghệ thuật khác nhau của mỗi tác giả, mà mỗi tác phẩm đã có những
nét khác nhau rất hấp dẫn.
1.
"Rừng xà nu" giàu không khí Tây Nguyên và rất giàu chất sử thi hùng
tráng, trang nghiêm
Trong nền văn học cách mạng Việt Nam
hiện đại, nếu như Tô Hoài có công khai sơn phá thạch đề tài Tây Bắc, thì Nguyên
Ngọc (Sau này bút danh là Nguyễn Trung Thành) được xem là nhà văn đi tiên phong
về đề tài Tây Nguyên. Đây là sở trường, là niềm say mê của nhà văn và ông đã có
những đóng góp tích cực cho văn học Việt Nam về một đề tài hấp dẫn, có ý nghĩa
xã hội học và thẩm mĩ sâu sắc. Từ những năm kháng chiến chống Pháp, Nguyên Ngọc
đã viết tác phẩm "Đất nước đứng
lên" với nhân vật chính là anh hùng Núp làm say mê hàng triệu trái tim
độc giả. Vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, do gắn bó mật thiết với chiến trường
Tây Nguyên, gần gũi hiểu biết sâu sắc cuộc sống và tinh thần bất khuất, yêu tự
do, gắn bó với cách mạng của nhân dân các dân tộc thiểu số trên mảnh đất này,
ông đã sáng tác nên thiên truyện nổi tiếng "Rừng
xà nu".
Với hình tượng cây xà nu độc đáo được
tạo dựng trong sự đối sánh với con người, giữa cảnh huỷ diệt khủng khiếp của
bom đạn kẻ thù, tác phẩm của Nguyễn Trung Thành đã khắc hoạ được không khí Tây
Nguyên, chất sử thi hùng tráng, trang nghiêm từ những dòng đầu cho đến những
trang cuối của tác phẩm.
2.
Không khí sử thi ấy đã chi phối nhà văn trong việc xây dựng cốt truyện và khắc
hoạ tính cách, phẩm chất nhân vật phù hợp với chủ đề tư tưởng của tác phẩm. Các
nhân vật trong "Rừng xà nu"
được cấu tạo theo nhiều lớp, nhiều thế hệ. Các thế hệ này được biểu hiện bằng những thế hệ xà nu
khác nhau trong rừng xà nu bạt ngàn tít tắp tận chân trời. Thế hệ già làng
(tiêu biểu là cụ Mết), thế hệ thanh niên tiêu biểu là Tnú, Mai, Dít. Truyện còn
hé mở cho người đọc thấy thế hệ thứ ba, thế hệ của những bé Heng để hoàn thành
bức tranh chiến tranh nhân dân, già trẻ "lớp
cha trước, lớp con sau" mang đậm chất sử thi.
3.
Các nhân vật của "Rừng xà nu" được khắc hoạ không phải trên phương diện đời
tư, mà chủ yếu trên phương diện cộng đồng, dân tộc. "Mối quan hệ của họ cơ bản được đặt
trong quan hệ xã hội, dân làng, đất nước, với kẻ thù: nhiệm vụ chủ yếu của họ
chủ yếu là những trọng trách lịch sử giao phó". Tất cả cuộc đời và hành động
của họ nhằm viết lên một chân lý lớn của thời đại: "Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo". Nghĩa là vũ
trang chiến đấu là con đường tất yếu để tự giải phóng của nhân dân. Vì vậy, vẻ đẹp sử thi là vẻ đẹp nổi bật nhất. Nó
được lan toả trong toàn bộ tác phẩm, in đậm dấu ấn lên từng nhân vật. Từ chân
dung, hành động đến lời nói của các nhân vật, vừa mang tính chất cá thể độc đáo,
vừa mang tính chất tiêu biểu cho tinh thần, phẩm chất của con người Tây Nguyên
trong thời đại chống Mỹ. Họ là một tập thể mang những phẩm chất đại diện cho cộng
đồng sống, chết vì buôn làng, vì dân tộc. Đó là một tập thể anh hùng với tinh
thần yêu nước sâu sắc, căm thù giặc cháy bỏng, giàu khát vọng tự do, tinh thần đoàn
kết, bất khuất hiên ngang, sức sống mãnh liệt. Số phận của họ gắn liền với số
phận người dân Xô man,của dân tộc Tây Nguyên nói riêng và của đất nước Việt Nam
nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đầy đau thương gian khổ hy sinh mà
cũng rất đỗi vui tươi hào hùng. Họ là một tập thể mang những phẩm chất tiêu biểu
cho cộng đồng, sống chết vì buôn làng, vì dân tộc. Đó là một tập thể anh hùng
tiêu biểu cho tinh thần yêu nước sâu sắc, căm thù giặc cháy bỏng và khát vọng tự
do, tinh thần đoàn kết, bất khuất hiên ngang, sức sống mãnh liệt...
4.
Giọng điệu tác phẩm cũng mang đậm chất sử thi hùng tráng. Sự kết hợp giữa lời kể của nhân vật cụ
Mết hài hoà với giọng điệu người kể chuyện, "Rừng
xà nu" mang âm hưởng sử thi. Đó là một giọng điệu say mê, trang trọng
giàu chất thơ dạt dào, hùng tráng. Câu chuyện của Tnú mà cụ Mết kể cho dân làng
nghe là câu chuyện xảy ra chưa lâu, nhưng vẫn được kể như câu chuyện lịch sử, với
giọng điệu và ngôn ngữ trang trọng của sử thi. (Đây là một thành công đặc sắc của
Nguyễn Trung Thành ở truyện ngắn nổi tiếng này)
B. Về tác phẩm "Những đứa con trong gia đình"
1.
Nguyễn Thi tuy được
sinh ra từ Nam Định, nhưng đã gắn bó sâu nặng với nhân dân miền Nam và thực sự
xứng đáng với danh hiệu Nhà văn của người nông dân Nam Bộ trong cuộc kháng chiến
chống Mỹ cứu nước. Ông đã viết được nhiều tác phẩm rất có giá trị như: "Người mẹ cầm súng", "Ở xã
trung nghĩa", "Mẹ vắng nhà". Trong đó tiêu biểu hơn cả vẫn
là: "Những đứa con trong gia đình".
Những tác phẩm
ấy Có một đặc điểm chung nổi bật là đã tạo
được một không khí rất Nam Bộ. Ở "Những
đứa con trong gia đình", không khí ấy không chỉ được thể hiện trong hiện
thực cuộc sống đời thường nhà văn phản ánh, mà còn in đậm trong tính cách, hành
động, đời sống nội tâm và ngôn ngữ của nhân vật.
2.
Qua hệ thống hình tượng
nhân vật của tác phẩm, Nguyễn Thi muốn nhằm giải thích về những phẩm chất anh
hùng của những đứa con trong gia đình. Chính cội nguồn truyền thống gia đình với
cuốn sổ mà mỗi trang đều được viết bằng máu và nước mắt đã hình thành nên tính
cách và phẩm chất tuyệt vời cho những đứa con: vừa hồn nhiên, bộc trực, trung hậu,
vừa căm thù ngùn ngụt, gan góc, kiên cường, thuỷ chung, say mê chiến đấu và tự
hào về truyền thống cách mạng gia đình, quyết cầm súng tiêu diệt kẻ thù trả nợ
cho những thế hệ cha, ông đã ngã xuống trên mảnh đất này. Cha mẹ là dũng sĩ nên
họ sinh ra như là để cầm súng đánh giặc
và họ đều đã lập được nhiều chiến công xứng
đáng với truyền thống cách mạng vẻ vang của gia đình. Đánh giặc đối với họ đã
trở thành mệnh lệnh của trái tim và họ đã lên đường ra trận như đi trẩy hội mùa
xuân. Nghĩa là họ "Mang đậm cái chất
Út Tịch trong tâm hồn".
3.
Các nhân vật trong "Những đứa con trong gia đình" được
nhìn qua "Một điểm nhìn trần thuật rất
độc đáo". Đó là qua sự hồi tưởng
và nhớ lại khi đứt, khi nối của Việt - một nhân vật chính của tác phẩm, khi
bị thương nằm ngất đi giữa rừng. Khác với điểm nhìn trong "Rừng xà nu" , qua lời
kể của cụ Mết, một già làng, người của hai thế hệ, trong "Những đứa con trong gia đình",
lại qua điểm nhìn trần thuật của Việt,
một thành viên trong gia đình đã gợi nhắc được những kỷ niệm
rất đỗi gần gũi thân quen rất đời thường.
Từ chuyện bắt ếch đến chuyện chú Năm, chuyện ba má quen nhau, đến việc giỗ má,
khiêng bàn thờ, đến chuyện đồng đội của Việt...Tất cả đều hiện lên rất sinh động,
còn mang dấu vết tươi nguyên của mùi đất quê hương và có cả vị mồ hôi của má Việt,
cả giọng hò tức như gà gáy của chú Năm mà các nhân vật được hiện lên, điều đó đã
tạo nên một không khí gia đình với những
mối quan hệ gia đình chằng chịt với rất nhiều chuyện "thỏn mỏn" khác,
nhưng rất thi vị mang ý nghĩa thẩm mĩ và nhân sinh sâu sắc.
4.
Là nhà văn có biệt tài phân tích tâm lý, Nguyễn Thi quan tâm nhiều đến việc miêu tả
thế giới nội tâm của nhân vật với cái nhìn của cuộc sống đời thường. Việt
là một cậu con trai đồng quê, mới lớn tính tình hiếu động và còn nhiều nét trẻ
con: đánh giặc không sợ chết, nhưng lại sợ ma, rất yêu quý chị, nhưng cứ giấu
tiệt, vì chỉ sợ mất chị...Còn chị Chiến là một thiếu nữ 18, đã tỏ ra già giặn,
khôn trước tuổi: những suy tư của chị trong đêm trước lúc lên đường từ việc
không khiêng bàn thờ sang gửi nhà chú Năm đến việc giỗ má... đã cho ta biết rõ điều
đó. Tuy nhiên, là con gái, Chiến đã sớm biết làm duyên một cách rất kín đáo và
tế nhị. Chi tiết đi đánh trận, Chiến vẫn mang theo chiếc kiếng (gương) để soi
khi rảnh rỗi.
Đây cũng là điểm khác biệt trong
phong cách bút pháp nghệ thuật của hai nhà văn. Nguyễn Trung Thành tập trung nhiều hơn những hành động của nhân vật, những
bước ngoặt trong số phận của nhân vật gắn liền với giờ phút "Đồng khởi".
Còn Nguyễn Thi nghiêng về những câu chuyện
cụ thể trong gia đình, những tình tiết rất đời thường với những suy nghĩ nội
tâm của nhân vật.
5.
Câu chuyện của Nguyễn
Thi không dừng lại ở câu chuyện của một gia đình. Câu chuyện mà mỗi người sẽ viết
một khúc đó, sẽ nối dài thành những dòng sông và trăm sông sẽ đổ ra biển cả. Do
đó, từ những nhân vật cụ thể trong tác phẩm Nguyễn Thi đã khái quát được gương mặt cả một thế hệ trẻ miền Nam trưởng thành
trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đầy bản lĩnh, giàu khát vọng niềm tin chiến
thắng bởi sức mạnh lòng căm thù, tình yêu nước thiết tha và ý nghĩa thiêng
liêng của cuộc kháng chiến thần thánh.
Kết
luận. Tóm lại "Rừng xà nu" của Nguyễn Trung Thành và "Những đứa con trong gia đình" của Nguyễn Thi đều là tác phẩm xuất sắc của văn
học chống Mỹ ở miền Nam .
Mỗi tác phẩm có vẻ đẹp riêng, không khí riêng, cách nhìn riêng về hiện thực đấu
tranh cách mạng và nghệ thuật xây dựng nhân vật. Sức mạnh chiến thắng trong tác
phẩm Nguyễn Trung Thành chủ yếu là sức mạnh đoàn kết của các thế hệ, của quá khứ
và hiện tại. Sức mạnh chiến thắng trong tác phẩm Nguyễn Thi là sức mạnh từ cội
nguồn truyền thống yêu nước, cách mạng của gia đình và đó cũng là mảnh đất màu
mỡ làm nảy sinh những đứa con anh hùng, trung dũng của thế hệ trẻ trong những
ngày chống Mỹ và thắng Mỹ oanh liệt của dân tộc ta./.
Đăng nhận xét