Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê viết về cuộc sống chiến đấu của tổ trinh sát mặt đường,
trên con đường chiến lược Trường Sơn thời đánh Mĩ.
Cuộc sống và chiến đấu của tổ trinh sát mặt
đường diễn ra đầy cam go và khốc liệt. 3 cô gái thanh niên xung phong gồm Nho, Phương Định và chị Thao phải sống giữa
những tiếng gầm rú của máy bay địch, giữa những trận mưa bom mà chúng thả xuống,
phải sống ở nơi mà tưởng như không còn sự sống “Đường bị đánh lở loét, màu đất
đỏ, trắng lẫn lộn”, nơi mà “không còn lá xanh hai bên đường”, “thân cây bị tước
khô cháy”.
Công việc của họ vô cùng căng thẳng và nguy hiểm,
tính mạng luôn bị đe dọa bất cứ lúc nào. Luôn đối mặt với tử thần nhưng không
vì thế mà tinh thần của họ bị lung lay. Trái lại, tất cả đã tôi luyện cho họ một
tinh thần thép, một ý chí quật cường.
Phương
Định là nhân vật để lại nhiều ấn tượng nhất trong lòng người đọc. Một cô
gái Hà Nội với làn da trắng, “cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”. Đôi mắt Định
được các anh lái xe nhận xét “có cái nhìn sao mà xa xăm”. Trong mắt của Phương Định “những người đẹp nhất,
thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngôi
sao trên mũ”.
Phương Định là một cô gái rất hồn nhiên yêu đời,
giàu cá tính. Thuở nhỏ đã hay hát. Cô có thể ngồi lên thành cửa sổ căn phòng nhỏ
bé nhà mình “hát say sưa ầm ĩ". Bàn học lúc nào cũng "bày bừa bãi
lên", để đến nỗi mẹ phải "nguyền rủa”: "Con gái gì cái của mày.
Lấy chồng rồi mà no đòn... No đòn... !". Vì thế ngay từ lúc còn ở nhà, cô
đã thề là "không lấy chồng".
Những tưởng trong hoàn cảnh chiến trường khốc
liệt sẽ khiến Phương Định không hát
được nữa. Nhưng không. Càng gian khổ bao nhiêu, Phương Định lại càng hát. Cô hát trong khoảnh khắc “im lặng” khi
máy banh trinh sát bay rè rẻ, khi cơn bão lửa sắp ụp xuống cao điểm. Cô hát khi
“máy bay rít, bom nổ. Nổ trên cao điểm, cách cái hầm này 300m”. Cô hát để động
viên Nho, động viên chị Thao, động viên chính bản thân mình và động viên cuộc
kháng chiến trường kỳ nhiều gian khổ của dân tộc.
Trong kháng
chiến chống Mĩ, ở hai miền Nam, Bắc của Tổ quốc đã có hàng vạn, hàng triệu
chàng trai lên đường ra trận với dũng khí và quyết tâm "đánh cho Mĩ cút
đánh cho ngụy nhào" để giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Tiền tuyến
vẫy gọi, hàng ngàn hàng vạn cô gái mang chí khí Bà Trưng, Bà Triệu xung phong
ra tiền tuyến. Con đường chiến lược Trường Sơn huyền thoại được làm nên bằng
xương máu, mồ hôi và bao sự tích phi thường của những người con gái Việt Nam
anh hùng.
Cuộc sống và chiến đấu của tổ trinh sát mặt đường
được miêu tả chi tiết trong tác phẩm “Những
ngôi sao xa xôi”. Những hiểm nguy, gian khó, những chiến tích lặng thầm dần
hiện ra trong mắt người đọc. Trọng điểm đang chìm trong mưa bom bão lửa. Tiếng
Định lại cất lên: "Tôi, một quả bom trên đồi. Nho, hai quả dưới lòng đường.
Chị Thao, một quả dưới chân cái hầm ba-ri-e cũ". Cảnh tượng chiến trường
trở nên "vắng lặng đến phát sợ". Cảnh vật bị hủy diệt: cây xơ xác, đất
nóng, khói đen vật vờ từng cụm trong không trung: Phương Định, dũng cảm và bình tĩnh tiến đến gần quả bom, "đàng
hoàng mà bước tới". Quả bom có 2 vòng tròn màu vàng nằm lạnh lùng trên một
bụi cây khô, một đầu vùi xuống đất. Thần chết đang đợi chờ vỏ quả bom nóng. Định
dùng lưỡi xẻng đào đất, có lúc lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Có lúc Định
"rùng mình" vì cảm thấy tại sao mình làm quá chậm thế! Hai mươi phút
đã trôi qua. Tiếng còi chị Thao rúc lên. Định cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống
cái lỗ đã đào, châm ngòi vào dây mìn. Cô khỏa đất rồi chạy nhanh về chỗ nấp...
Tiếng còi của chị Thao lại thổi lên. Quả bom nổ. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Mảnh
bom xé không khí. Đất rơi lộp bộp. Bom nổ váng óc, ngực đau nhói, đôi mắt cay
mãi mới mở ra được. Mồ hôi thấm vào môi, cát lạo xạo trong miệng. Nguy hiểm,
căng thẳng không thể nào kể xiết. Chị Thao vấp ngã, vết sẹo bóng lên, mảnh dù
bay trên lưng, chị cười. "răng trắng, đôi mắt mở to...". Nho bị
thương. Bom nổ, hầm sập. Chị Thao và Định phải moi đất, bế Nho lên. Máu túa ra,
ngấm vào đất. Chị Thao nghẹn ngào. Định rửa vết thương cho Nho, tiêm thuốc cho
Nho, pha sữa cho Nho... Rồi chị Thao lại giục: "Hát đi, Phương Định, mày thích bài gì nhất, hát
đi!". Đó là cuộc sống chiến đấu thường nhật của họ.
Mỗi ngày, tổ
trinh sát mặt đường phá bom đến 5 lần; ngày nào ít: ba lần. Phương Định cho biết: Tôi có nghĩ đến
cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể...
Đoạn văn tả
cảnh phá bom trên cao điểm là đoạn văn xuất sắc nhất trong truyện Những ngôi sao xa xôi. Lê Minh Khuê đã sử dụng bút pháp hiện
thực nghiêm ngặt tái hiện lại cảnh phá bom vô cùng nguy hiểm, dựng nên một tượng
đài về khí phách anh hùng lẫm liệt của tổ trinh sát mặt đường. Chị Thao, Nho và
Phương Định đã sáng ngời lên trong
khói lửa bom đạn. Chiến công thầm lặng của họ bất tử với năm tháng và lòng người.
Tổ quốc và nhân dân có bao giờ quên những nữ anh hùng Đồng Lộc, những nữ anh
hùng trên con đường chiến lược Trường Sơn:
...Đất nuớc
mình nhân hậu
Cả nước trời
xoa dịu vết thương đau
Em nằm dưới
đất sâu
Như khoảng
trời đã nằm yên trong đất
Đêm đêm, tâm
hồn em tỏa sáng
Những vì sao
ngời chói, lung linh...
(Khoảng trời
hố bom - Lâm Thị Mỹ Dạ)
Định, cô gái
Hà Nội xinh đẹp, dũng cảm trong lửa đạn, giàu yêu thương đồng đội. Cô cũng
thích làm duyên như cô thôn nữ ngày xưa soi mình xuống giếng làng vừa mỉm cười
vừa vuốt tóc; Định "thích ngắm" đôi mắt mình trong gương. Cô tự hào về
cặp mắt mình "nó dài dài, màu nâu,hay nheo lại như chói nắng". Tâm hồn
của Định rất trong sáng mộng mơ. Cô đã gửi lòng mình theo tiếng hát; hát trong
bom đạn. Định, trái tim dào dạt thương yêu. Cứ sau mỗi trận chiến đấu ác liệt,
chị Thao cất tiếng hát, Nho vừa tắm dưới suối lên đã đòi ăn kẹo. Còn Định thì
"niềm vui con trẻ...” khi nhặt đưực những hạt mưa đá trên cao điểm. Và
hình bóng mẹ, cái cửa sổ, những ngôi sao to trên bầu trời thành phố, chiếc xe
chở đầy thùng kem, con đường nhựa ban đêm, cái vòm tròn nhà hát... tất cả những
cái đó "xoáy mạnh như sóng" trong lòng cô gái một thời đạn bom. Đôi mắt
của Định, của Nho, của Thao, của hàng vạn cô thanh niên xung phong trên những
cao điểm, những trọng điểm của con đường chiến lược Trường Sơn, và trái tim rực
đỏ của họ, của những người con gái Việt Nam anh hùng là Những ngôi sao xa xôi mãi mãi lung linh, tỏa sáng.
Truyện Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê đã làm sống lại trong lòng
ta hình ảnh tuyệt đẹp và những chiến công phi thường của tổ trinh sát mặt đường,
của Định, Nho, của chị Thao, của hàng ngàn, hàng vạn cô thanh niên xung phong
thời chống Mĩ. Chiến công thầm lặng của Phương
Định và đồng đội là bài ca anh hùng.
Ngày hôm nay, khi mà chiến tranh chỉ còn là
quá khứ, thế hệ chúng ta được ngồi đây, được sống một cuộc đời hạnh phúc và tự
do. Nhưng khi đọc tác phẩm, chắc chắn đâu đó trong tâm hồn mỗi chúng ta vẫn ánh
lên những niềm tự hào và khâm phục dành cho những người con đã anh dũng hy sinh
vì độc lập tự do của Tổ Quốc. Chúng ta tự hào về những Phương Định anh dũng, quả cảm, không quản ngại hiểm nguy để cứu lấy
con đường Trường Sơn huyết mạch. Tâm hồn chị vẫn luôn như những ngôi sao, tỏa
sáng tâm hồn bao thế hệ đi sau.
Đăng nhận xét